To jest wersja html pliku http://kft.umcs.lublin.pl/kmur/download/prace_licencjat/mwiniarski.pdf.
G o o g l e automatycznie generuje wersję html dokumentu podczas indeksowania Sieci.
Page 1
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
w Chełmie
Instytut Matematyki i Informatyki
Specjalność Matemtyka z Informatyką
Marek Winiarski
Nr albumu 2959
Prezentacje multimedialne
w LATEX-u
Analiza porównawcza wybranych klas
Praca licencjacka
napisana pod kierunkiem
prof. dr hab. Krzysztofa Murawskiego
Chełm 2008

Page 2
Oświadczenie o autorstwie pracy
Oświadczam, że niniejszą pracę przygotowałem samodzielnie.
Wszystkie dane, definicje, wzory i sformułowania pochodzą z literatury są opa-
trzone odpowiednimi odsyłaczami. Praca przedłożona do oceny nie była dotychczas
publikowana w żadnej formie.
Marek Winiarski
........................
(data i podpis autora pracy)

Page 3
Spis treści
Wstęp
3
Cel i zakres pracy
4
1 Tworzenie prezentacji
6
1.1 Z czego powinna składać się prezentacja? . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.2 Struktura pliku źródłowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.2.1 Polecenia ogólno dostępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.3 Klasa Prosper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.3.1 Struktura prezentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.3.2 Slajd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.3.3 Warstwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.3.4 Zmiana wyglądu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.4 Klasa Beamer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4.1 Struktura prezentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4.2 Slajd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.4.3 Warstwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.4.4 Elementy specjalne Beamera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.4.5 Zmiana wyglądu prezentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.5 Klasa pdfScreen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1.5.1 Struktura prezentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1.5.2 Slajd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.5.3 Zmiana wyglądu prezentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.5.4 Multimedia w pdfScreen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Page 4
2
2 Multimedia
23
2.1 Dodawanie filmów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.1.1 Pakiet Mutlimedia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.1.2 Pakiet Movie15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
2.2 Dodawanie dźwięku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2.2.1 Polecenie ”sound” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
2.3 Dodawanie grafiki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
3 Projekt własny - prezentacje w wybranych klasach
28
3.1 Prezentacja w klasie Prosper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
3.2 Prezentacja w klasie Beamer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
3.3 prezentacja w klasie pdfScreen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
3.4 Analiza klas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
3.4.1 Możliwości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
3.4.2 Szybkość budowy prezentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
3.4.3 Wygląd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
3.4.4 Kompilacja oraz kompatybilność . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
3.4.5 Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
4 Zakończenie
43
Literatura
44

Page 5
Wstęp
Często w życiu spotykamy się z sytuacją, w której konieczne jest omówienie jakie-
goś tematu, wygłoszenie wykładu lub prezentacja swoich osiągnięć szerszej publice.
Obecnie najczęściej, oprócz zwykłego rzutnika, mamy możliwość wykorzystania pro-
jektora. Tu pojawia się możliwość wyboru programu, który umożliwi nam stworzenie
takiej prezentacji. Powinna ona móc w pełni wykorzystać możliwości sprzętu tego
typu. Może to być oczywiście jeden z wielu znanych i powszechnie używanych pro-
gramów komercyjnych lub darmowych. Jednak to, że są powszechnie używane nie
znaczy, że są one najlepsze. Dobrą alternatywą okazuje się LATEX- program przezna-
czony do zaawansowanego składu tekstu. Może się wydawać, że tego typu program
ma niewiele wspólnego z tworzeniem zaawansowanych prezentacji multimedialnych
- ciekawych i przyciągających wzrok potencjalnego odbiorcy. LATEXma dużo większe
możliwości niż wynika to wynika z jego pierwotnego przeznaczenia. Za jego pomocą
można tworzyć prezentacje, które często przewyższają swoją formą i możliwościami
te tworzone np. w MS PowerPoint.
Czym tak naprawdę jest LATEX[11]1 ? W istocie jest to zestaw instrukcji (w posta-
ci poleceń, makr, makrodefinicji), które stanowią rozszerzenie systemu składu TEX,
automatyzując wiele zadań i przyśpieszając proces poprawnego składania tekstu.
Za pomocą LATEX-a możemy oczywiście kompilować dokumenty TEX-a. Zależności
pomiędzy LATEX-em, a TEX-em najlepiej obrazuje rysunek 1.
Wśród wielu rozszerzeń LATEX-a są i takie, które pozwalają na tworzenie prezen-
tacji. Wraz z biegiem czasu LATEXbył ulepszany, aż do obecnej wersji czyli LATEX 2ε.
Wydawać by się mogło, że środowisko przeznaczone do składu tekstu nie może być
jednocześnie wydajną i atrakcyjną platformą do tworzenia prezentacji, ale jak wiado-
mo nie należy zbyt pochopnie dokonywać ocen. Istnieje wiele dodatkowych pakietów
1http://www.gust.org.pl/doc/tex whatisit/

Page 6
WSTĘP
4
Rysunek 1: Tworzenie dokumentu
pozwalających na rozszerzenie możliwości LATEX-a. Są wśród nich i takie, które po-
zwalają na tworzenie prezentacji multimedialnych, mogących bez problemu konku-
rować z komercyjnymi programami np. PowerPoint.
Mamy możliwość generowania plików w formacie PDF dzięki czemu możliwe
jest łatwe przenoszenie dokumentów pomiędzy platformami systemowymi. Może-
my również wykorzystywać możliwości tego właśnie formatu. Tworząc prezentacje
w LATEX-u wykorzystując wiedzę z tworzenia zwykłych dokumentów - możemy w ła-
twy sposób wstawiać skomplikowane wzory matematyczne, dodawać bezpośrednio
do dokumentów pliki graficzne i filmowe. Zależnie od wybranego pakietu, prezentacja
będzie miała swój własny charakter uwarunkowany możliwościami danej klasy.

Page 7
Cel i zakres pracy
Praca ta ma na celu przedstawienie możliwości wybranych klas LATEX-a, umoż-
liwiających tworzenie prezentacji multimedialnych, które uznałem za warte uwagi.
Opisując poszczególne pakiety skupię się na najważniejszych aspektach związanych
z tworzeniem dokumentu w danej klasie, które najczęściej znajdują zastosowanie.
W części praktycznej przedstawię budowę gotowych prezentacji, które stworzyłem.
Na ich przykładzie pokażę zalety i wady poszczególnych klas, porównując je ze so-
bą. Na koniec wybiorę tą klasę, która moim zdaniem będzie najlepiej odpowiadać
wymaganiom większości użytkowników.
Postaram się również krótko omówić zagadnienia związane z dodawaniem multime-
diów do prezentacji za pomocą dodatkowych pakietów.
Chciałbym, aby ta praca skłoniła również do zastanowienia się nad wyborem
LATEX-a jako głównej platformy w tworzeniu prezentacji multimedialnych. Stanowi
on dobrą alternatywę dla pozostałych programów przeznaczonych do tworzenia pre-
zentacji, choć sposób i forma pracy będzie bardziej przypominać pisanie w HTML’u.
Nie powinni się tym zrażać użytkownicy programów WYSIWYG2 czyli np. wspo-
mnianego już PowerPoint’a. Sam zaczynałem pisać tę pracę posiadając tylko pod-
stawową wiedzę na temat pracy z LATEX-em i mogę stwierdzić, że nauka tworzenia
prezentacji nie jest niczym trudnym. Pomimo upływającego czasu LATEXwciąż jest
popularny i rozwijany. Dzięki niemu mamy pełną kontrolę nad każdym elementem
i wszystkim, co wpływa na formatowanie[8]3 dokumentu jest widoczne.
Życzę przyjemnej lektury.
2Ang. What you see is what you get (dostaniesz to, co widzisz).
3A. Diller: LaTeX. Wiersz po wierszu, 1 Marca 2001

Page 8
Rozdział 1
Tworzenie prezentacji
Do stworzenia prezentacji potrzebne będzie oczywiście oprogramowanie, czyli
środowisko TEXwraz z LATEX-em. Wszystkie informacje na ten temat są dostępne
w polskim wydaniu „The Not So Short Introduction to LATEX 2ε[1]1. Pozostało tylko
wybrać klasę za pomocą, której będziemy budować prezentację. Tu stajemy przed
dylematem. Mamy ponad kilkanaście pakietów przeznaczonych do tego celu. Który
jest wart uwagi? Postanowiłem wybrać trzy, które będą tematem tej pracy – Be-
amer, Prosper i pdfScreen. Dlaczego akurat te? Na moją decyzję złożyło się
wiele czynników, od popularności i efektywności pracy począwszy, a na możliwo-
ściach i atrakcyjności prezentacji skończywszy. Zastanawiałem się także nad pakie-
tem Seminar, jednak uznałem, że nakład pracy potrzebny do stworzenia prezentacji
o walorach zbliżonych do innych klas jest nieporównywalnie większy. Nadaje się on
znakomicie do tworzenia prezentacji na przeźroczach (foliach). Poza tym możliwości
klasy Seminar wykorzystuje Prosper, a także, w różnym stopniu, inne pakiety.
Pozostałe klasy również mają swoje plusy, jednak nie przekonały mnie z różnych
względów, takich jak mniejsze możliwości, stopień skomplikowania, możliwość gene-
rowania plików PDF. Opisując poszczególne klasy postaram się przedstawić sposób
tworzenia poszczególnych elementów prezentacji.
1H. Partl, I. Hyna, E. Schlegl, T. Przechlewski, R. Kubiak, J. Gołdasz: Nie za krótkie wprowa-
dzenie do systemu LATEX 2ε, Wydanie drugie, poprawione, uaktualnione i rozszerzone, Styczeń 2007

Page 9
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.1 Z czego powinna składać się prezentacja?
7
1.1 Z czego powinna składać się prezentacja?
Zanim przejdę do omawiania poszczególnych klas chciałbym zaznaczyć najważ-
niejsze elementy, które powinna zawierać prezentacja, i które mają swoje odniesienie
w komendach oraz strukturze dokumentów poszczególnych klas.
Struktura prezentacji
Ze względu na strukturę prezentacji wyróżniamy liniowe i rozgałęzione. W pre-
zentacji liniowej kolejne slajdy pokazywane są w określonym wcześniej porządku. Ich
kolejność można oczywiście zmienić w trakcie trwania prezentacji – wybrać ekran
o podanym numerze, wymaga to jednak dodatkowych operacji.
W prezentacji rozgałęzionej kolejność ekranów oraz rodzaj podejmowanych działań
nie są jednoznacznie zdefiniowane. Tego typu prezentacje nie są polecane w środo-
wisku LATEX.
Pojemność informacyjna poszczególnych slajdów
W zależności od wielkości ekranu możemy określić, jaka ilość informacji będzie
najlepsza, czytelna i nie będzie ich za mało lub za dużo. Uzależnione jest to także
od wieku i zdolności poznawczych odbiorcy.
Kompozycja slajdu
Ważnym czynnikiem, określającym jakość prezentacji w aspekcie jej skuteczno-
ści przekazu, jest kompozycja ekranu rozumiana jako układ tekstu, rozmieszczenie
obiektów graficznych. Unikać należy prezentowania tekstu w postaci ciągłej. Stoso-
wanie wypunktowań, tabelek lub podziału na akapity zdecydowanie polepsza czy-
telność.
Kolorystyka
Oprócz treści zawartej w prezentacji, ważny jest graficzny sposób jej przedsta-
wienia. Należy jednak pamiętać, że stosowanie zbyt dużej liczby kolorów (w tym
barwy białej i czarnej) ogranicza skuteczność prezentacji. Wskazane jest stosowanie

Page 10
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.2 Struktura pliku źródłowego
8
nie więcej niż czterech kolorów na jednym ekranie w grafice i tekście (nie dotyczy to
oczywiście zdjęć).
1.2 Struktura pliku źródłowego
Plik źródłowy LATEX-a posiada określoną strukturę. W każdym pliku źródłowym
możemy wyróżnić dwie główne części: preambułę oraz część główną dokumentu.
Preambuła powinna rozpoczynać się od instrukcji:
\documentclass{...}
Polecenie to określa typ tworzonego dokumentu. Najczęściej w tym miejscu określa-
my klasę prezentacji, której chcemy użyć. Po nim można umieścić instrukcje dotyczą-
ce stylu całego dokumentu oraz dołączyć pakiety poszerzające możliwości LATEX-a.
Pakiety dołącza się za pomocą polecenia:
\usepackage{...}
Część główna dokumentu zaczyna się od instrukcji \begin{document}, a kończy
poleceniem \end{document}. Tekst znajdujący się za tym poleceniem jest przez
LATEX-a ignorowany.
Rysunek 1.2 pokazuje zawartość minimalnego dokumentu LATEX-owego (użyte tu
instrukcje \usepackage{...}2, są niezbędne do składania w języku polskim[1]3).
1
\documentclass{article}
2
\usepackage[MeX]{polski}
% Linux
3
\usepackage[latin2]{inputenc} % Linux
4
%\usepackage{polski}
% MS Windows
5
%\usepackage[cp1250]{inputenc} % MS Windows
6
\begin{document}
7
Małe jest piękne.
8
\end{document}
Rysunek 1.1: Zawartość minimalnego pliku źródłowego
2dwie wersje kodowania znaków dla systemu Linux i Windows
3H. Partl, I. Hyna, E. Schlegl, T. Przechlewski, R. Kubiak, J. Gołdasz: Nie za krótkie wprowa-
dzenie do systemu LATEX 2ε, Wydanie drugie, poprawione, uaktualnione i rozszerzone, Styczeń 2007

Page 11
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.2 Struktura pliku źródłowego
9
1.2.1 Polecenia ogólno dostępne
Oto kilka poleceń, które znajdują zastosowanie w wielu klasach dokumentów[10]4
(w tym tych służących tworzeniu prezentacji):
\author{...} - autor prezentacji
\title{...} - tytuł
\subtitle{...} - podtytuł
\institution{...} - nazwa instytucji
\date{...} - data
\maketitle - tworzy slide/strone tytułową
Innym elementem spotykanym w większości prezentacji jest środowisko itemize.
Czasem środowisko to występuje w nieco zmodyfikowanej formie, ale sposób dzia-
łania pozostaje niezmieniony. Pozwala na tworzenie wypunktowanych list. Przykła-
dowy kod przedstawiono na rysunku 1.2.
1
\begin{itemize}
2
\item punkt I
3
\item punkt II
4
\item punkt III
5
\end{itemize}
Rysunek 1.2: Środowisko itemize - przykład
Wymienione elementy, to oczywiście bardzo mała część funkcji, które udostępnia
nam LATEX. Te jednak spotykane są najczęściej przy budowaniu prezentacji.
4L. Lamport LATEX System opracowywania dokumentów. Podręcznik i przewodnik użytkownika,
Styczeń 2004

Page 12
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.3 Klasa Prosper
10
1.3 Klasa Prosper
Prosper to pakiet makr przeznaczony do tworzenia prezentacji w środowisku
LATEX. Plik końcowy może być zapisany w formacie PostScript5 lub PDF. Prosper
został stworzony przez Frederica Goulard’a w oparciu o programy Timothy’ego van
Zandt’a - Seminar i PsTricks. Dzięki klasie Prosper mamy możliwość tworzenia
prezentacji i przezroczy do wyświetlania przy pomocy rzutnika lub projektora mul-
timedialnego, połączonego z komputerem. Prezentacje komputerowe mogą zawierać
animacje i inne efekty np. stopniowo pojawiający się tekst.
Mimo prostej struktury posiada wiele opcji umożliwiających budowanie dobrej jako-
ści slajdów, które mogą przypominać te z prezentacji PowerPoint czy StarImpress,
zachowując wszystkie możliwościami pakietu LATEX.
Aby móc korzystać z klasy Prosper należy uprzednio wyposażyć LATEX-a
w następujące pakiety:
• prosper
• seminar
• pstricks
• dvips
• hyperref
1.3.1 Struktura prezentacji
Aby stworzyć prezentacje używając klasy Prosper, należy wybrać go jako klasę
dokumentu w poleceniu \documentclass{...} (można również zrobić to za po-
mocą komendy \usepackage{...}). W tabeli 1.1 przedstawiona została struktura
dokumentu LATEXz wykorzystaniem klasy Prosper. Są w niej bardzo dobrze widoczne
poszczególne elementy, takie jak preambuła i część główna dokumentu. W tej z kolei
wyróżnione są slajdy. Po prawej widoczne są opcje klasy, które możemy wykorzystać.
5PostScript – uniwersalny język opisu strony opracowany przez firmę Adobe Systems, będący
obecnie standardem w zastosowaniach poligraficznych.
6Making Presentations with LATEXGuidelines , 16 Czerwca 2004

Page 13
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.3 Klasa Prosper
11
Tabela 1.1: Struktura pliku LATEXz użyciem Prosper’a[2]6
\documentclass [opcje]{prosper}
\title{Tytuł prezentacji}
\subtitle{podtytuł}
\author{autor}
\email{adres email}
\institution{nazwa instytucji}
\begin{document}
\maketitle
\begin{slide} [translacja] {tytuł}
Teskt pierwszego slajdu
\end{slide}
...
\overlays{n}{
\begin{slide} [translacja] {tytuł}
Tekst kolejnego slajdu
\end{slide}
}
\end{document}
Opcje:
final
draft
total
nototal
slideBW
SlideColor
colorBG
nocolorBG
ps
pdf
noaccumulate
accumulate
azure
lignesbleues
contemporain
nuancegiris
troispoints
frames
...
Opcje preambuły
Oprócz ogólnie znanych i powtarzających się w wielu dokumentach LATEX-a ko-
mend dotyczących autora lub daty[2]8
Prosper daje nam możliwość wykorzystania
następujących poleceń:
\slideCaptionf{tekst}. Wstawia tekst w dolnej części każdego slajdu. Do-
myślnie jest to tytuł prezentacji.
\Logo(x,y){mojelogo} Logo opisane jako mojelogo będzie umieszczone na
pozycji (x,y), w każdym slajdzie. Np:
\Logo(x,y){includegraphics[width=1.3cm]logo.eps}
8X. Perseguers: Making Presentations with LATEXGuidelines , March–June 2004

Page 14
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.3 Klasa Prosper
12
Tabela 1.2: Opcje klasy
draft
kompiluje wersję graficzną prezentacji, obiekty graficzne
zastąpione są przez ”Bounding box”7
final
kompiluje całą prezentacji ze wszystkimi jej elementami
ps
kompilacja pliku LATEX-a do PostScriptu w celu
wydrukowania prezentacji
pdf
kompilacja pliku LATEX-a do prezentacji PDF
slideColor slajdy w normalnych kolorac
slideBW
slajdy czarno-białe
colorBG
kolor tła zależy od wybranego stylu
nocolorBG
tło zawsze białe
total
w podpisie slajdu podawany jest jego numer oraz ilość
wszystkich slajdów
nototal
tylko numer obecnego slajdu
\displayVersion wyświetla podpis slajdu (zawierający: nazwę pliku, tytuł,
autora, datę ostatniej kompilacji LATEX-a).
\DefaultTransition{przejście[5]9 } definjuje standardowe przejście pomiędzy
slajdami.
1.3.2 Slajd
Slajd w klasie prosper jest zawarty w pomiędzy poleceniami:
1
\begin{slide}[efekt_przejścia]{Tutuł}
2
...
3
\end{slide}
W poleceniu \begin{slide} możemy dodatkowo zdefiniować efekt przejścia, a także
tytuł slajdu. Aby stworzyć slajd tytułowy umieszczamy polecenie \maketitle10,
najlepiej zaraz po poleceniu \begin{document}.
Slajd specjalny
Za pomocą polecenia:
\part[efekt_przejścia]{tekst}
mamy możliwość stworzenia slajdu, który będzie zawierał jedynie tekst podany w na-
wiasach klamrowych. Będzie on wyśrodkowany w poziomie i w pionie.
9F. Goualard: Manual for the prosper class, 14 lipca 2005
10nie trzeba umieszczać go w środowisku slide

Page 15
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.3 Klasa Prosper
13
1.3.3 Warstwy
Poniżej przestawiona została struktura slajdu z podziałem na warstwy dzięki
środowisku overlays
1
\overlays{3}{
2
\begin{slide}[efekt_przejścia]{Tutuł}
3
\begin{itemstep}
4
\item jeden
5
\item dwa
6
\end{itemstep}
7
\end{slide}
8
}
Liczba w nawiasie klamrowym w poleceniu \overlays{liczba} oznacza ilość warstw,
z których będzie składał się dany slajd. W powyżyszym przykładzie do stworzenia
listy wypunktowania zostało wykorzystane otoczenie itemstep, które wprowadzone
zostało z klasą Prosper. Ma podobną budowę do otoczenia itemize[1]11. Innymi
poleceniami pomocnymi przy tworzeniu warstw przedstawiono w tabeli 1.3.
Tabela 1.3: Opcje wyboru warstwy
\medskip
tekst po tym poleceniu będzie widoczny
na następnej warstwie
\onlySlide{<n>}{tekst}
tekst widoczny tylko na warstwie n
\untilSlide{<n>}{tekst} tekst widoczny do warstwy n
\fromSlide{<n>}{tekst}
tekst widoczny od warstwy n
\OnlySlide{<n>}
tekst po poleceniu widoczny tylko na warstwie n
\UntilSlide{<n>}
tekst po poleceniu widoczny do warstwy n
\FromSlide{<n>}
tekst po poleceniu widoczny od warstwy n
1.3.4 Zmiana wyglądu
Prosper daje możliwość łatwej zmiany wyglądu prezentacji[12]
12. Możemy zmie-
niać styl prezentacji poprzez wybranie go w opcji klasy. Np.:
\documentclass[nazwa_stylu,...]{prosper}
gdzie nazwa_stylu to jeden z gotowych stylów: frames, azure, contemporain,
nuancegris, troispoints, lignesbleues, darkblue, alienglow, autumn.
11H. Partl, I. Hyna, E. Schlegl, T. Przechlewski, R. Kubiak, J. Gołdasz: Nie za krótkie wprowa-
dzenie do systemu LATEX 2ε, Wydanie drugie, poprawione, uaktualnione i rozszerzone, Styczeń 2007
12http://www.math.umbc.edu/ rouben/prosper/

Page 16
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.4 Klasa Beamer
14
1.4 Klasa Beamer
Beamer to obecnie jedna z najbardziej popularnych klas prezentacji LATEX-a.
Łatwo poznać, która prezentacja jest tworzona za pomocą tej klasy. Jej nazwa wzię-
ła się z języka niemieckiego od słowa Beameroznaczającego projektor wideo.
Jej autorem jest Till Tantau. Do działania beamer potrzebuje nastpępujących
pakietów[4]13:
• pgf.sty version 1.10.cvs
• xcolor.sty var 2.00
• pdflatex wersja 0.14 lub nowsza
1.4.1 Struktura prezentacji
Klasa bemaer posiada wiele nowych poleceń, które służą tworzeniu prezentacji.
Klasę wybieram wpisując jej nazwę w documentclass{...}. Poniżej widać prosty
plik źródłowy prezentacji z użyciem beamera.
1
\documentclass[]{beamer}
2
\usepackage{polski}
3
\usepackage[cp1250]{inputenc}
4
\usetheme{Berlin}
5
\author{Autor Prezentacji}
6
\title{Tytuł}
7
%%Opcjonalnie:
8
% \subtitle{}
9
% \institute{}
10
% \date{}
11
\begin{document}
12
13
\begin{frame}[plain]
14
\maketitle
15
\end{frame}
16
17
\section{1}
18
\begin{frame}
19
\tableofcontents
20
\end{frame}
21
22
\section{2}
23
\subsection{2.1}
24
\begin{frame}
25
\frametitle{Tytuł slajdu}
26
% \framesubtitle{Podtytuł slajdu}
27
\end{frame}
28
29
\end{document}
13T. Tantau: User Guide to the Beamer Class, Version 3.07, 11 Marca 2007

Page 17
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.4 Klasa Beamer
15
W preambule, oprócz samej klasy i standardowych poleceń, wybieramy styl gra-
ficzny prezentacji w poleceniu \usetheme{}. W części głównej dokumentu widzi-
my wyraźnie wyodrębnione slajdy zawarte w środowisku frame. Pomiędzy slajdami
umieszczone są polecenia \section i \subsection odpowiedzialne za podział pre-
zentacji na sekcje i podsekcje, wykorzystywane do tworzenia spisu treści.
1.4.2 Slajd
Slajd określony jest komendami:
1
\begin{frame}
2
...
3
\end{frame}
Pomiędzy poleceniami \begin{frame} i \end{frame} możemy zdefiniować tytuł
danego slajdu za pomocą komendy \frametitle{...}.
Slajd tytułowy wstawiamy za pomocą komendy \maketitle zawartej w slajdzie
tak jak na przykładzie:
\begin{frame}[plain]
\maketitle
\end{frame}
Spis treści
Aby otrzymać spis treści musimy uprzednio zdefiniować podział prezentacji na
sekcje i podsekcje za pomocą komend \section i \subsection (polecenie \chapter
nie jest rozpoznawane).
W bardzo długich prezentacjach możemy skorzystać z polecenia \part, które dzieli
prezentację na dwie części, z których każda posiada swój własny spis treści. Aby
wygenerować slajd ze spisem treści wpisujemy:
1
\begin{frame}
2
\tableofcontents
3
\end{frame}

Page 18
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.4 Klasa Beamer
16
Slajd taki jest generowany na podstawie informacji z preambuły, o których była
mowa w rozdziale 1.2.1 jak i innych:
1
\author{Autor Prezentacji}
2
\title{Tytuł}
3
\subtitle{Podtytuł}
4
\institute{Instytut}
5
\date{Data}
6
\titlegraphics{Grafika tutyłowa}
7
\subject{Temat}
Rozmieszczenie tekstu
W przypadku, gdy zawartość slajdu nie mieści się na jednym ekranie – pakiet
sam nie podejmuje odpowiednich działań. Możemy rozwiązać ten problem na kilka
sposobów:
1. Zawartość podzielić na mniejsze ”ręcznie”.
2. Skorzystać z opcji slajdu - allowframebreaks, aby beamer podzielił tekst na
kilka slajdów (warstwy przestają działać).
3. Pozwolić, aby beamer zmniejszył tekst za pomocą opcji slajdu: shrink=liczba,
gdzie liczba, to wartość procentowa minimalnego zmniejszenia tekstu.
1.4.3 Warstwy
Należy zauważyć różnicę pomiędzy slajdem (w wypadku bemaera - ramką),
a warstwą. Jeden slajd może składać się z kilku warstw, które wyświetlane są w od-
powiednim porządku. Kolejne elementy mogą występować zamiennie lub stopniowo
pojawiać się na jednym slajdzie.
Najważniejsze polecenia warstw
Beamer posiada bardzo wiele zmodyfikowanych poleceń, które pozwalają na umiesz-
czenie ich na wybranej warstwie. Numer warstwy podaje się w nawiasach kątowych
zaraz po nazwie polecenia np:\item<n>, \textbf<n>.
Opcje wyboru warstwy przedstawione są w tabelce 1.4.

Page 19
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.4 Klasa Beamer
17
Tabela 1.4: Opcje wyboru warstwy
<n>
tylko warstwa n
< n − m >
warstwy od n do m
<n,m>
warstwy o numerach n i m
< n − m, k >
warstwy o numerach od n do m i warstwa o numerze k
< +− >
kolejność rosnąca przy \begin{itemize}[< +− >]
\only<n>{...}
tylko na warstwie n
\uncover<n>{...}
widoczne na warstwie n
\invisible<n>{...}
ukryte na warstwie n
\onslide< n− >{...} widoczne na slajdach od n
\pause
pozwala na pauze w wyświetlaniu dalszego tekstu
1.4.4 Elementy specjalne Beamera
Ramki specjalne
Nowym elementem prezentacji oferowanym przez Beamera, są ramki specjalne.
Są to środowiska block i theorem. W środowisku Blok wyróżniamy trzy typy: block,
alertblock i exampleblock. W środowisku Theorem: theorem, proof, i example.
Środowisko Theorem przeznaczone jest do stawiania tezy, udowadniania i podawania
przykładu. Środowisko Block ma szersze zastosowanie. Na rysunkach 1.3 i 1.4 przed-
stawiono przykłady ich wykorzystania oraz efekt, jaki otrzymamy w prezentacji.
1
\begin{alertblock}
2
{To jest \texttt{alertblock}}
3
Tekst ...
4
\end{alertblock}
5
6
\begin{block}
7
{To jest \texttt{block}}
8
Tekst ...
9
\end{block}
10
11
\begin{exampleblock}
12
{To jest \texttt{exampleblock}}
13
Tekst ...
14
\end{exampleblock}
Rysunek 1.3: Środowisko Block

Page 20
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.4 Klasa Beamer
18
1
\begin{theorem}
2
Istnieje zbiór nieskończony
3
\end{theorem}
4
5
\begin{proof}
6
Wynika to z aksjomatu o nieskończoności.
7
\end{proof}
8
9
\begin{example}[Liczby naturalne]
10
Zbiór liczb naturalnych jest nieskończony.
11
\end{example}
Rysunek 1.4: Środowisko Theorem
Środowisko columns
W klasie beamer mamy zaimplementowane środowisko, dzięki któremu możli-
wy jest podział slajdu na dwie lub więcej kolumn tekstowych. Przykład użycia tego
środowiska mamy poniżej:
1
\begin{columns}[c]
2
\column{5cm}
3
Tekst
4
\column[t]{5cm}
5
Tekst
6
\end{columns}
Każda kolumna rozpoczyna się od komendy
\columns{liczba}[c], gdzie liczba to sze-
rokość kolumny, a paramter c powoduje wy-
centrowanie w pionie ( lub t- równanie do
góry, b - równanie do dołu).
1.4.5 Zmiana wyglądu prezentacji
Dużym plusem w pracy z klasą beamer jest możliwość używania gotowych mo-
tywów graficznych. Wyróżniamy pięć podstawowych typów[4]14:
1. Motyw prezentacji - odpowiada wygląd całości prezentacji,
(polecenie \usetheme{...}, np.: Berkeley, Hannover, Marburg)
2. Motyw kolorystyczny - określa, które kolory mają być użyte,
(polecenie \usecolortheme{...}, np.: structure, sidebartab, albatross)
3. Motyw czcionki - kontroluje schemat użytych czcionek,
(polecenie \usefonttheme{...} , np.: professionalfonts, serif, structurebold)
4. Motyw wewnętrzny - odpowiada za wygląd elementów wewnątrz ramki,
(polecenie \useinnertheme{...}, np.: circles, rectangles, rounded)
5. Motyw zewnętrzny - elementy na zewnątrz ramki, takie jak nagłówek,
(polecenie \useoutertheme{...}, np.: infolines, miniframes, smoothbars)
14T. Tantau: User Guide to the Beamer Class, Version 3.07, 11 Marca 2007

Page 21
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.5 Klasa pdfScreen
19
1.5 Klasa pdfScreen
Klasa (pakiet) pdfscreen pozwala na tworzenie prezentacji z normalnych doku-
mentów klasy article[8]15 poprzez odpowiednie przedefiniowanie wymiarów strony
oraz jej marginesów. Pakiet ma na celu przedstawienie tekstu w postaci prezentacji
ekranowej, w jak najlepszych proporcjach. Możemy łatwo zmieniać końcowy wygląd
pliku pomiędzy prezentacją, a zwykłym dokumentem. W istocie pdfScreen jest
rozszerzeniem pakietu hyperref.sty[9]16 i wymaga tego pakietu do działania (nie
trzeba jednak deklarować jego użycie za pomocą polecenia usepackage). Oprócz
samego pakietu pdfscreen potrzebne są także:
• hyperref
• comment
• truncate
• graphicx
• color
• colortbl
• calc
• amssymb
• amsbsy
• shortvrb
• fancybox
1.5.1 Struktura prezentacji
Przykładowy szkielet dokumentu wyglądać może następująco:
1
\documentcalss[landscape]{article}
2
\usepackage[screen,polish,panelleft]{pdfpages}
3
\begin{document}
4
5
\title{Prezentacja o \ldots}
6
\autor{Ja}
7
8
\begin{slide}
9
\maketitle
10
\end{slide}
11
12
\begin{slide}
13
\section{Plan prezentacji}
14
Tekst
15
\edn{slide}
16
17
\begin{slide}
18
\section{Pierwszy temat}
19
Tekst
20
\end{slide}
21
22
\end{document}
Ważniejsze opcje pakietu przedstawione, są w tabelce 1.5:
15A. Diller: LaTeX. Wiersz po wierszu, 1 Marca 2001
16S. Rahtz, H. Oberdiek Hypertext marks in LATEX: a manual for hyperref, 2 Lutego 2004

Page 22
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.5 Klasa pdfScreen
20
Tabela 1.5: Dodatkowe opcje pakietu
screen
generuje wersję ekranową (prezentacja)
print
generuje wersję do druku (article)
polish
polonizacja zachowania pakietu
panelleft
panel nawigacyjny po lewej
panelright
panel nawigacyjny po prawej
nopanel
brak panelu
paneltoc
spis treści widoczny w panelu.
Przy użyciu tej opcji nie należy umieszczać w dokumencie
komendy \tableofcontents
sectionbreak
łamanie strony przed nową sekcją
code
umożliwia tworzenie listy kodów programistycznych[6]17
Schemat koloru mamy możliwość wybrania jednego z
sześciu schematów kolorystycznych
bluelace, blue, gray, orange, domyślnie blue
Pierwszą rzeczą jaką musimy zrobić jest przedefiniowanie domyślnych rozmiarów
ekranu. W tym celu do nagłówka dokumentu wpisujemy:
Definiowanie rozmiarów ekranu
Przed rozpoczęciem pracy z pakietem należy przedefiniować odpowiednio roz-
miar ekranu. Robimy to w następujący sposób:
1
\begin{screen}
2
\margins{.65in}{.65in}{.65in}{.65in} % marginesy
3
\screensize{6.25in}{8in} % wymiary strony
4
\end{screen}
Uzyskujemy przez to odpowiedni rozmiar czcionki. Należy jedynie uważać by umiesz-
czany przez nas tekst nie wykraczał poza obręb strony. Do tworzenia prezentacji
ekranowej należy użyć opcji screen. Natomiast, jeżeli chcemy wydrukować sobie
zestawienie wygłaszanego materiału, przydatna jest opcja print, tworząca konspekt
prezentacji. Przy wywołaniu z tymi opcjami zdefiniowane są odpowiednio otoczenia
screen i print, wewnątrz których możemy umieścić materiał przeznaczony do prze-
tworzenia tylko w jednym z wypadków. Niektóre z opcji pdfscreen można kontrolo-
wać umieszczając w katalogu z naszą prezentacją plik pdfscreen.cfg. Przykładowy
plik jest dostarczany wraz z pakietem.

Page 23
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.5 Klasa pdfScreen
21
1.5.2 Slajd
Używając pakietu pdfScreen nie musimy definiować każdego slajdu z osobna.
PdfScreen może to zrobić automatycznie. Prezentacje możemy dzielić na sekcje,
podobnie jak w przypadku klasy beamer, aby później stworzyć spis treści.
Środowisko ”slide”
Używająć pakietu pdfScreen nie musimy definiować każdego slajdu z osobna.
PdfScreen może to zrobić automatycznie. Są jednak powody, dla których warto
używać środowiska slide.
Środowisko slide powoduje stworzenie pudełka o wymiarach obszaru tekstowe-
go, którego zawartość jest centrowana w pionie.
1
\begin{slide}
2
...
3
\end{slide}
Tak zbudowane slajdy okazują się być przydatne w przypadku użycia opcji print.
Slajd jest wtedy drukowany w jednej ramce, a obok jest drukowana ramka na notatki.
Notatka musi mieć ustalony tytuł za pomocą polecenia:
\notesname{Notatki:}
Środowisko ”print”
Środowisko print powoduje, że tekst zawarty w tym środowisku będzie umiesz-
czony tylko w wersji dokumentu do druku, czyli z użyciem opcji print. W wersji
ekranowej tekst ten będzie niewodoczny.
1
\begin{print}
2
...
3
\end{print}
1.5.3 Zmiana wyglądu prezentacji
Pakiet pdfScreen posiada dość małe możliwości, jeśli chodzi o graficzną stronę
prezentacji. Oprócz zmian motywów kolorystycznych, o których mowa była w ta-
beli 1.5, możemy zmieniać tła poszczególnych elementów. Aby zmienić kolor tła
wpisujemy:

Page 24
1. TWORZENIE PREZENTACJI
1.5 Klasa pdfScreen
22
\backgroundcolor{kolor} Jeżeli chcemy użyć jako tła pliku graficznego używamy
polecenia:
\overlay{nazwa.jpg}
Podobnie postępujemy w przypadku tła panelu nawigacyjnego:
\paneloverlay{nazwa.jpg}
Możemy także wykorzystać polecenie \changeoverlay, które zmienia tło na je-
den z gotowych motywów.
Kolejnym elementem, na który mamy wpływ, to panel nawigacyjny, który mo-
żemy napisać samodzielnie od podstaw. Zwykle jednak standardowy panel spełnia
wszystkie oczekiwania.
1.5.4 Multimedia w pdfScreen
Pakiet pdfScreen słabo radzi sobie wykorzystując pakiety przeznaczone do
odtwarzania filmów. Wynika to w dużej mierze ze sposobu w jaki tworzone są pre-
zentacje, czyli przetwarzanie dokumentów innej klasy, które zwykle nie były do tego
przystosowane. Aby wstawić film najlepiej skorzystać z następującego kodu[6]18:
1
\pdfannot{
2
/Subtype /Movie
3
/Rect [350 350 470 510]
4
/Movie <<
% typ pliku
5
/F (nazwa.avi)
% nazwa pliku
6
/Poster true >>
% obraz zastępczy
7
/A <<
8
/FWScale [2 1]
% skala
9
/ShowControls true % przyciski
10
/Rate 1 >>
11
}
18C. V. Radhakrishnan: pdfscreen.sty — Manual, 27 Listopada 2003

Page 25
Rozdział 2
Multimedia
2.1 Dodawanie filmów
Jeśli chcemy dołączyć do prezentacji animacje stworzone przy użyciu zewnętrz-
nego programu można wykorzystać potencjał programu do odczytu plików PDF. Nie
ma niestety metody, aby pliki te były w pełni przenośne na każdą platformę. Aby
dołączyć animacje do prezentacji można użyć jednej z dwóch najpopularniejszych
pakietów - multimedia.sty lub movie15.sty.
2.1.1 Pakiet Mutlimedia
Pierwszy jest dołączony do klasy beamer, ale jest w pełni samodzielny, więc nie
ma przeszkód, aby używać go z innymi klasami.
\movie[<opcje>]{<komentarz>}{<Nazwa pliku>}
Ta komenda w podanej nazwie pliku do dokumentu PDF. Film musi znajdować się w
miejscu, w którym aplikacja odtwarzająca będzie mogła go znaleźć – najlepiej, aby
był to ten sam katalog, w którym znajduje się plik PDF. W razie zmiany położenia
pliku prezentacji lub jej kopiowania należy tak samo postąpić z plikiem filmowym.
Pomimo swojej nazwy komenda \movie może zawierać również tylko sam dźwięk.
Film rozpocznie się tylko wtedy, gdy użytkownik kliknie na niego. Czy aplika-
cja będzie mogła wyświetlić film zależy od niej samej, od wersji i od platformy
systemowej, na której działa.

Page 26
2. MULTIMEDIA
2.1 Dodawanie filmów
24
Przykład:
\movie[width=3cm,height=2cm, poster]{}{movie.mpg}
Jeśli aplikacja, za pomocą której oglądamy prezentację, nie jest w stanie odtwo-
rzyć filmu, ale inne zewnętrzne aplikacje są w stanie to zrobić, należy użyć opcji
externalviewer. Dzięki temu uruchomiona zostanie zewnętrzna aplikacja niezależ-
nie od prezentacji.
Opcje poleceń przedstawione, są w tabeli 2.1.
Tabela 2.1: Dodatkowe opcje polecenia movie
autostart
automatyczne rozpoczęcie odtwarzania
po wyświetleniu strony.
borderwidth=
dodaje obramowanie wokół filmu o podanej grubości
<rozmiar>
externalviewer
tak jak opisano wyżej uruchamia
zewnętrzną aplikację do odtworzenia filmu.
duration=<czas>s określa w sekundach czas odtwarzania filmu.
np. duration=30s będzie odtwarzać film pół minuty.
height=<rozmiar>
określa wysokość przestrzeni odtwarzania filmu.
Loop
film zostanie rozpoczęty od nowa po jego zakończeniu
once
film wyświetli się tylko raz. Opcja domyślna.
Palindrome
film zaczyna odtwarzać się od końca po jego
osiągnięciu, a później od początku itd.
Showcontrols=
pasek kontrolny zostaje wyświetlony pod filmem
<true/false>
podczas jego odtwarzania.
start=<czas>s
początek filmu zostanie przesunięty do przodu
o podaną ilość sekund, np. start= 22s
width=<rozmiar>
działa jak height i określa szerokość wyświetlanego filmu.
2.1.2 Pakiet Movie15
Sposób użycia pakietu Movie15 jest podobny do pakietu multimedia. Umożli-
wia dodawanie filmów, dźwięków a także obiektów 3D[7] 1 do dokumentu PDF za
pomocą LATEX-a lub pdflatex’a. Jeśli używamy pdfaatex’a pliki multimedialne
są domyślnie włączane do wyjściowego dokumentu PDF.
Jeśli plik PDF jest generowany poprzez sekwencje latexdvipsps2pdf – pakiety
hyperref i graphicx muszą być załadowane po movie15. W tej metodzie pliki
1A. Grahn:The movie15.sty Package,16 Stycznia 2008

Page 27
2. MULTIMEDIA
2.2 Dodawanie dźwięku
25
multimedialne nie mogą być włączone do końcowego dokumentu PDF – pliki multi-
medialne muszą być dostarczane razem z dokumentem końcowym.
Plik multimedialny dołączamy do dokumentu za pomocą polecenia:
\includemovie[<opcje>]{<szerokość>}{<wysokość>}{<plik>}
Ważniejsze opcje przedstawione, są w tabeli 2.2:
Tabela 2.2: Dodatkowe opcje pakietu Movie15
controls
pokazuje przyciski odtwarzania
poster=<obraz> pokazuje obrazek, jezżeli film nie jest odtwarzany
repeat[=<n>]
powtarzanie n razy
autoplay
atomatyczna rozpoczęcie odtwarzania po otwarciu strony
autostop
automatyczne zakończenie odtwarzania po zamknięciu stony
(domyślne)
autopause
pauza, kiedy strona jest niewidoczna/zamknięta
autoresume
automatyczne kontunuowanie odtwarzania
po otwarciu strony
continue
kontunuacja odtwarzania po przedwczesnej
zmianie strony
inline[=false] plik filmowy nie jest włączany do pliku PDF
url
traktuje plik jako adres URL2, opcja inline automatycznie
przyjmuje wartość false
mouse
interakcja z kursorem
volume=<1-100> głośność
2.2 Dodawanie dźwięku
Do prezentacji możemy dodawać dźwięk, który będzie odtwarzany, gdy otworzy-
my kolejny slajd lub po kliknięciu na odpowiedni przycisk. Komendy służące do tego
są zawarte w pakiecie multimedia, o którym mowa w rozdziale 2.1.1. Tak jak już
było to zaznaczone w rozdziale 2.1.2, dźwięk może być dołączony do prezentacji PDF
przez potraktowanie go jako filmu i użycie komendy \movie. Wiąże się z tym jednak
problem - kiedy strona zostanie zamknięta odtwarzanie zostanie natychmiast zatrzy-
mane. Nie można przez to używać tej komendy do odtwarzania dźwięku przez dłuż-
szy czas. Nie można również odtwarzać z dwóch źródeł jednocześnie. Specyfikacja
PDF’u wprowadza specjalne obiekty dźwiękowe, które są traktowane w nieco inny

Page 28
2. MULTIMEDIA
2.2 Dodawanie dźwięku
26
sposób, niż ma to miejsce z filmami. Możemy stworzyć obiekt dźwiękowy za pomocą
komendy \sound, która jest w wielu aspektach podobna \movie. Z założenia lepiej
używać \sound dla dźwięków, jest ku temu kilka powodów, które należy rozwa-
żyć: możliwość odtwarzania kilku dźwięków jednocześnie. Można odtworzyć dźwięk
dla pliku filmowego, który go nie posiada. Odtwarzanie dźwięku może być konty-
nuowane po przejściu do następnego slajdu. Dane z pliku dźwiękowego mogą być
w całości zawarte w pliku PDF. Obiekty dźwiękowe działają tylko z pdflatex’em
Mniejsza kontrola nad wyborem odtwarzania fragmentu dźwięku. Acrobat Reader
nie ma problemów z odtwarzaniem dźwięku nie skompresowanego i w formatach
.aif i .au.
2.2.1 Polecenie ”sound”
\sound[<opcje>]{<poster text>}{<nazwa pliku>}
Ta komenda dołączy dźwięk o podanej nazwie do pliku PDF. Tak jak dla \movie
plik musi być dostępny w czasie odtwarzania, jakkolwiek mamy możliwość zawarcia
pliku dźwiękowego w pliku PDF za pomocą opcji inlinesound. Po rozpoczęciu od-
twarzania zatrzymać je można tylko odtwarzanie następnego pliku lub przez komen-
dę \hyperlinkmute. Obsługiwane formaty zależą od aplikacji służącej do oglądania
prezentacji.
Ta komenda działa tylko z pdflatex’em. Przyklad:
\sound[autostart,samplingrate=22050]{}{muzyka.au}
Tabela 2.3: Ważniejsze opcje polecenia sound
autostart
automatyczne rozpoczęcie
automute
wyciszenie wszystkich dźwięków
bitspersample=<8/16>
jakość dźwięku
chennels=<1 lub 2>
dźwięk stereo/mono (domyślnie stereo)
inlinesound
scalanie pliku dźwiękowego w pliku PDF
loop/repeat
zapętlenie odtwarzania
mixsound=<true/false> kilka dźwięków jednocześnie
samplingrate=<n>
częstotliwość próbkowania (domyślnie 44100)

Page 29
2. MULTIMEDIA
2.3 Dodawanie grafiki
27
2.3 Dodawanie grafiki
W czasach, kiedy powstał TEXformaty graficzne .JPG, .PNG, czy .GIF nie ist-
niały, dlatego liczyć się z ewentualnymi trudnościami w czasie używania tego typów
grafik. Problem ten spotykany może być w kolejnych skryptach pochodnych, czyli
np. w LATEX-u[1]3.
Pliki konwertowane były początkowo do PostScriptu, a dzięki Adobe szybko
stał się standardem w tworzeniu dokumentów, najlepszym wyjściem jest używanie
standardowego formatu grafik wektorowych - tzw. Encapsulated PostScript (.EPS).
Oczywiście możemy również używać grafiki rastrowej, czyli formatów .JPG,
.GIF, lub .PNG. Jedyną wadą jest to, że będą one widoczne jedynie w plikach PDF
składanych przez pdflatex’a. Nie będą widoczne w przeglądarkach DVI obsługują-
cych PostScript.
Pliki graficzne możemy umieszczać w dokumencie LATEX-a dzięki pakietowi
graphicx.
\includegraphics[klucz=wartosc]{plik}
Opcje:
width=liczba - skalowanie szerokości rysunku
height=liczba - skalowanie wysokości rysunku
angle=liczba - obrót o podany kąt (przeciwnie do ruchu wskazówek zegara)
scale=liczba - równomierne przeskalowanie o podaną wartość
3H. Partl, I. Hyna, E. Schlegl, T. Przechlewski, R. Kubiak, J. Gołdasz: Nie za krótkie wprowa-
dzenie do systemu LATEX 2ε, Wydanie drugie, poprawione, uaktualnione i rozszerzone, Styczeń 2007

Page 30
Rozdział 3
Projekt własny - prezentacje w
wybranych klasach
W tej części mojej pracy przedstawię trzy prezentacje napisane w opisywanych
wcześniej klasach LATEX-a. Przy ich pisaniu starałem się aby zawrzeć wszystkie ele-
menty, które zostały opisane w części teoretycznej, przy jednoczesnym zachowaniu
niewielkiej objętości. Prezentacje przedstawię w postaci kodu źródłowego, jak rów-
nież obrazów przedstawiających końcowy efekt działania. W każdym dokumencie
poszczególne polecenia klas zostały szczegółowo opisane w komentarzach po zna-
kach % (nie są one czytane przez LATEX-a).
3.1 Prezentacja w klasie Prosper
Plik PDF generowany jest w następujący sposób:
.TEX latex
−−→ .DVIdvi2ps
−−→.PS ps2pdf
−−→.PDF
Kod źródłowy prezentacji:
1
%-------------------------Preambuła---------------------------------
2
\documentclass[pdf, final ,capsules,slideColor,colorBG]{prosper}
3
%% Opcje ’pdf’ i ’colorBG’ tworzą wersje ekranową prezentacji
4
5
\usepackage{polski}
%\_pakiety językowe
6
\usepackage[cp1250]{inputenc} %/
7
\usepackage{pstricks,pst-node, %\
8
pst-text,pst-3d}
% \
9
\usepackage{amsmath}
% \_ pozostałe pakiety
10
\usepackage{movie15}
% /
11
\usepackage{hyperref}
% /
12
\usepackage{graphicx}
%/

Page 31
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.1 Prezentacja w klasie Prosper
29
13
\title{Dźwięk}
% tytuł
14
\subtitle{Teoria i podstawy } % podtytuł
15
\author{{{\blue Marek Winiarski}}} % autor
16
%\email{adres@poczta.pl}
% adres email
17
\institution{
% nazwa instytucji
18
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
19
}
20
\Logo(-1.2,-1.0){
% wstawia plik graficzny w miejscu
21
% o podanych współrzędnych
22
\includegraphics[width=1.6cm]{logo.eps}
23
}
24
\slideCaption{M. Winiarski 2008} % popdpis strony
25
\displayVersion
% wyświetla wersje
26
\DefaultTransition{Split}
% standardowy efekt przejścia
27
\collapsedBookmarksfalse
% rozwijane menu skrótów do slajdów
28
\institution{
%
29
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
30
}
31
%---------------------------Początek dokumentu----------------------
32
\begin{document}
33
%-------------------------------------------------------------------
34
35
\maketitle
% tworzy slajd tytułowy
36
37
%-------------------------------------------------------------------
38
\overlays{4}{
% tworzy 4 warstwy na slajdzie
39
\begin{slide}{O czym będziemy mówić} % początek slajdu z tytułem
40
\begin{itemstep}
% początek listy wypunktowania
41
\item Powstawanie dźwięku
% punkty pojawiają na kolejnych
42
\item Prędkość dźwięku
% warstwach slajdu
43
\item Cechy
44
\item Zjawiska i zastosowanie
45
\end{itemstep}
% koniec listy wypunktowania
46
\end{slide}
% koniec slajdu
47
}
48
%-------------------------------------------------------------------
49
\overlays{3}{
% tworzy 3 warstwy na slajdzie
50
\begin{slide}{Czym jest dźwięk} % początek slajdu z tytułem
51
\begin{itemstep}
% początek listy wypunktowania
52
\item Dźwiękiem nazywamy wrażenie jakie odnosimy,
53
gdy do naszego ucha dociera fala akustyczna.
54
\item Przez falę akustyczną będziemy rozumieć
55
każdą falę mechaniczną rozchodzącą
56
się w ośrodku, której częstotliwość
57
zawiera się pomiędzy 16Hz a 20000Hz.
58
\item Źródłem dźwięku są obiekty drgające
59
z częstotliwościami z podanego wyżej zakresu.
60
61
\end{itemstep}
% koniec listy wypunktowania
62
\end{slide}
% koniec slajdu
63
}
64
%-------------------------------------------------------------------
65
\begin{slide}{Fala akustyczna} % początek slajdu z tytułem
66
\begin{figure}[h]
% środowisko "figure"
67
\centering
68
% wstawienie grafiki wyśrodkowanej o podanej szerokości
69
\includegraphics[width=10cm]{fala.eps}
70
\caption[Short]{Fala akustyczna} % podpis grafiki
71
\end{figure}
% koniec środowiska "figure"
72
\end{slide}
% koniec slajdu
73
74
75

Page 32
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.1 Prezentacja w klasie Prosper
30
76
%-------------------------------------------------------------------
77
\overlays{3}{
% tworzy 3 warstwy na slajdzie
78
\begin{slide}{Prędkość Dźwięku} % początek slajdu z tytułem
79
{\small
% zmiana rozmiaru czcionki
80
Prędkość dźwięku w ośrodku wyliczymy według \\
81
poniższego wzoru:\\
82
\begin{equation}
83
v=\sqrt{\frac{B}{\rho}}
% wzór matematyczny
84
\end{equation}
85
86
\FromSlide{2}
% tekst wyświetlany od warstwy nr 2
87
Gdzie $B$ to ściśliwość, a $\rho$- gęstość.\\
88
\FromSlide{3}
% tekst wyświetlany od warstwy nr 3
89
Przykładowe prędkośći:
90
91
\centering \begin{tabular}{|l|l|} % początek tabeli
92
\hline
93
powietrze & $332,4 \frac{m}{s} (0^{o}C)$ \\
94
\hline
95
woda & $1450 \frac{m}{s} (15^oC)$ \\
96
\hline
97
żelazo & $5130 \frac{m}{s} (20^{o}C)$ \\
98
\hline
99
guma & $54 \frac{m}{s} (0^{o}C)$ \\
100
\hline
101
\end{tabular}
% koniec tabeli
102
}
103
\end{slide}
% koniec slajdu
104
}
105
106
107
%-------------------------------------------------------------------
108
\overlays{3}{
% tworzy 3 warstwy na slajdzie
109
\begin{slide}{Częstotliwość fali} % początek slajdu z tytułem
110
111
{\scriptsize
% zmiana rozmiaru czcionki
112
Wysokość odbieranego dźwięku wiąże się z częstotliwością
113
fali akustycznej jaka trafia do naszego ucha.
114
Ta z kolei związana jest z prędkością rozchodzenia
115
się dźwięku w danym ośrodku. \\
116
117
\begin{equation}
118
% tekst widoczny na 2 warstwie (zarezerwowane miejsce)
119
\fromSlide*{2}{\rnode{NA}{\pscirclebox[linecolor=red]{f}}}
120
% tekst widoczny na 1 warstwie (zarezerwowane miejsce)
121
\onlySlide*{1}{
122
\rnode{NA}{\pscirclebox[linecolor=red,linestyle=none]{f}}}
123
=\frac{1}{T}=\frac{v}{\lambda}
124
\end{equation}
125
\vspace{1cm}
% odstęp pionowy
126
127
\FromSlide{2}%
% tekst widoczny od warstwy nr 2
128
Zależności pomiędzy częstotliwością \rnode{NB}{$f$}, okresem $T$,\\
129
długością fali $\lambda$ oraz prędkością rozchodzenia się fali.
130
% tekst widoczny na 3 warstwie (zarezerwowane miejsce)
131
\fromSlide*{3}{
132
%poniższe polecenie tworzy strzałkę z punktu NB do NA
133
\nccurve[linecolor=red,angleA=90,angleB=270]{->}{NB}{NA}}
134
}
135
136
\end{slide}
% koniec slajdu
137
}%-------------------------------------------------------------------
138
\begin{slide}{Interferencja}
% początek slajdu z tytułem
139
{\small
% zmiana rozmiaru czcionki
140
Jak wiemy fale mechaniczne mogą nakładać się na siebie. \\

Page 33
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.1 Prezentacja w klasie Prosper
31
141
Zjawisko to nazywamy interferencją. \\
142
W przypadku fal akustycznych również zachodzi interferencja. \\
143
Szczególnym jej przypadkiem jest nałożenie się fal \\
144
o takich samych amplitudach i zbliżonych \\
145
do siebie częstotliwościach.\\
146
147
\begin{tabular}{|l|}
% początek tabeli
148
\hline
149
{\bf Dudnieniem} nazywamy zjawisko nakładania \\
150
się fal akustycznych o zbliżonych częstotliwościach \\
151
i identycznych amplitudach.\\
152
\hline
153
\end{tabular}
% koniec tabeli
154
}
155
\end{slide}
% koniec slajdu
156
%-------------------------------------------------------------------
157
158
\begin{slide}{Dudnienie} % początek slajdu z tytułem
159
\begin{figure}[h]
% środowisko "figure"
160
\centering
161
% wstawienie grafiki wyśrodkowanej o podanej szerokości
162
\includegraphics[width=6cm]{dudnienia.eps}
163
\caption[Short]{Dudnienie}
% podpis grafiki
164
\end{figure}
% koniec środowiska "figure"
165
\end{slide}
% koniec slajdu
166
167
%-------------------------------------------------------------------
168
169
\begin{slide}{Powstawanie dźwięku w głośniku} % początek slajdu ...
170
\begin{figure}
% środowisko "figure"
171
% poleceni wstawia film z widocznymi przyciskami kontrolnymi
172
% o podanych wymiarach i nazwie
173
\includemovie[controls,autoplay]{7cm}{5cm}{15hz.mpg}
174
\caption{Głośnik (praca od 1Hz do 15Hz)} % podpis filmu
175
\end{figure}
% koniec środowiska "figure"
176
\end{slide}
% koniec slajdu
177
178
179
%-------------------------------------------------------------------
180
181
\part{KONIEC}
% wstawia slajd z centralnie
182
% umieszczonym tekstem w nawiasie
183
%---------------------------Koniec dokumentu------------------------
184
\end{document}
Rysunek 3.1: Przykładowe slajdy

Page 34
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.2 Prezentacja w klasie Beamer
32
3.2 Prezentacja w klasie Beamer
Plik PDF generowany jest w następujący sposób:
.TEX pdflatex
−−→ .PDF
Kod źródłowy prezentacji:
1
%-------------------------Preambuła---------------------------------
2
\documentclass[10pt,hyperref={pdfpagemode=FullScreen}]{beamer}
3
% opcje pakietu: czcionka 11pt,
4
% automatyczne uruchamianie w trybie pełnoekranowym
5
\usepackage{polski}
%\_pakiety językowe
6
\usepackage[cp1250]{inputenc}
%/
7
\usepackage{hyperref}
%\
8
\usepackage{graphicx}
% \_pozostałe pakiety
9
\usepackage{multimedia}
% /
10
\usepackage{xcolor}
%/
11
12
\usetheme{Berlin}
% wybór ogólnego stylu graficznego
13
\useinnertheme[shadow]{rounded} % styl wewątrz slajdów
14
\usecolortheme{seahorse}
% wybór motywu kolorów
15
16
\author{Marek Winiarski}
% autor prezentacji
17
\title{Symulacje i modelowanie % tytuł prezentacji
18
w aerodynanice}
19
\institute{Państwowa Wyższa
% nazwa instytutu
20
Szkoła Zawodowa
21
w Chełmie}
22
\date{\today}
% data(\today=obecna)
23
\titlegraphic{\includegraphics[scale=0.15]{s6i4_lg.jpg}}
24
25
%Opcjonalnie:
26
%\setbeamercovered{transparent} % ukryty tekst jest przeźroczysty
27
%\subtitle{}
% podtytuł
28
%\subject{}
% temat
29
%\setbeamercolor{normal text}{bg=green!20} % zmiana koloru tła
30
%-------------------Spis tesci sekcji-------------------------------
31
\AtBeginSection[] % komenda powoduje, że zawartość w "{}" będzie
32
% wstawiana przed każdą nową sekcją
33
{
34
\begin{frame}<beamer>
% ramka beamera
35
\frametitle{Spis treści}
% tytuł slajdu
36
\tableofcontents[currentsection] % spis treśći w obecną sekcją
37
%\tableofcontents[currentsection,currentsubsection]
38
\end{frame}
39
}
40
41
%--------------------Początek dokumentu-----------------------------
42
\begin{document}
43
44
%--------------------------Slajd 1----------------------------------
45
\begin{frame}[plain]
% slajd bez styly graficznego
46
\maketitle
% tworzy slajd tytułowy
47
\end{frame}
48
%--------------------------Slajd 2----------------------------------
49
\begin{frame}
50
\tableofcontents
% spis treści prezentacji
51
% na podstawie poleceń
52
% \section{} i \subsection{}
53
\end{frame}

Page 35
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.2 Prezentacja w klasie Beamer
33
54
55
%-------------------------------------------------------------------
56
\section{Wstęp}
% sekcja
57
\subsection{Aerodynamika}
% podsekcja
58
%--------------------------Slajd 3----------------------------------
59
\begin{frame}
60
\frametitle{Wstęp}
% tutuł slajdu
61
\begin{block}{Aerodynamika}
% początek bloku
62
Aerodynamika \emph{(z greckiego:
63
aéros - "powietrze" i dynamikós-
64
"mający siłę, silny")} - dział
65
fizyki, mechaniki płynów,
66
zajmujący się badaniem zjawisk
67
związanych z ruchem gazów,
68
a także ruchu ciał stałych
69
w ośrodku gazowym i sił
70
działających na te ciała.
71
\end{block}
% koniec bloku
72
\end{frame}
73
74
%-------------------------------------------------------------------
75
\subsection{Siły aerodynamiczne} % podsekcja
76
%--------------------------Slajd 4----------------------------------
77
\begin{frame}
78
\frametitle{Siły aerodynamiczne} % tytuł slajdu
79
80
\scriptsize{
81
\begin{columns}[c]
% początek środowiska kolumn
82
% (c - zawartość wycentrowana)
83
\column{.5\textwidth} % kolumna 1 - 0.5 szerokości tekstu
84
\begin{block}{Opór aerodynamiczny} % początek bloku
85
86
$|\vec D| = C_D \cdot S \cdot p_d$ \\ % równanie mat.
87
$p_d=\frac{\rho_f \, |\vec v|^2}{2}$\\ % równanie mat.
88
89
\begin{itemize}
% początek listy wypunktowania
90
\item $\vec D$ { siła oporu
% punkt
91
\item $C_D$ { współczynnik siły
% punkt
92
oporu (zwykle oznaczany przez $C_x$)
93
\item $S$ { powierzchnia rzutu ciała na
% punkt
94
płaszczyznę prostopadłą do kierunku
95
ruchu względnego ciała i płynu
96
\item $p_d$ { ciśnienie dynamiczne
% punkt
97
\item $\vec v$ { prędkość ciała
% punkt
98
względem płynu
99
\item $\rho_f$ { gęstość płynu.
% punkt
100
\end{itemize}
% koniec listy wypunktowania
101
\end{block}
% koniec bloku
102
103
\column{.5\textwidth}
% kolumna 2 - 0.5 szerokości tekstu
104
105
\begin{block}{Siła nośna}
% początek bloku
106
$P_z = C_z \cdot \rho \cdot S \cdot
107
{V^2\over 2}$\\
% równanie
108
gdzie:\\
109
\begin{itemize}
% początek listy wypunktowania
110
\item $P_z$ { wytworzona siła nośna
% punkt
111
\item $C_z$ { współczynnik siły nośnej% punkt
112
\item $\rho$ { gęstość płynu
% punkt
113
\item $S$ { powierzchnia skrzydła $(m^2)$
% punkt
114
\item $V$ { prędkość ciała względem płynu $(m/s)$ % punkt
115
\end{itemize}
% koniec listy wypunktowania
116
\end{block}
% koniec bloku

Page 36
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.2 Prezentacja w klasie Beamer
34
117
\end{columns}
% koniec środowiska kolumn
118
}
119
\end{frame}
120
121
%-------------------------------------------------------------------
122
\section{Badanie aerodynamiki przedmiotów}
% sekcja
123
\subsection{Sposoby badań}
% podsekcja
124
125
%--------------------------Slajd 5----------------------------------
126
\begin{frame}
127
\frametitle{Badanie oporu aerodynamicznego}
128
\begin{itemize}
% początek listy wypunktowania
129
\item<2> Tunel aerodynamiczny\\ % punkt widoczny na 2 warstwie
130
\includegraphics<2>[scale=0.3]{mercedes.jpg}
131
\item<3> Symulacje komputerowe\\ % punkt zwidoczny na 3 warstwie
132
\includegraphics<3>[scale=0.3]{ram.jpg}
133
\end{itemize}
% koniec listy wypunktowania
134
\end{frame}
135
136
%-------------------------------------------------------------------
137
\section{Symylacje komputerowe} % sekcja
138
\subsection{CFD}
% podsekcja
139
%--------------------------Slajd 6----------------------------------
140
\begin{frame}
141
\frametitle{Obliczeniowa mechanika płynów}
142
Obliczeniowa mechanika płynów
143
{\sl (ang. Computational Fluid Dynamics)}
144
\begin{itemize} % początek listy wypunktowania
145
% punkt widoczny na warstwie nr 1
146
\item<1->Jest to dział mechaniki płynów wykorzystujący metody
147
numeryczne do rozwiązywania zagadnień przepływu płynów.
148
% punkt widoczny na warstwie nr 2
149
\item<2->Obliczeniowa mechanika płynów bazuje na problemie równania
150
Naviera-Stokes’a określającego pojedyncze fazy przepływu
151
płynu(ang. single-phase fluid flow).
152
%punkt widoczny na warstwie nr 3
153
\item<3->Początkowo udawało się rozwiązywać równania 1-wymiarowe,
154
% na warstwach 4 i 5 dodatkowo pogubione są daty
155
\textbf<4>{1930} 2-wymiarowe, a w \textbf<5>{1966} dzięki
156
mocy obliczeniowej komputerów 3-wymiarowe.
157
\end{itemize} % koniec listy wypunktowania
158
\end{frame}
159
%-------------------------------------------------------------------
160
\subsection{Równanie Naviera-Stokesa} % podsekcja
161
%--------------------------Slajd 7----------------------------------
162
\begin{frame}
163
\frametitle{Równanie Naviera-Stokesa}
% tytuł slajdu
164
\begin{block} {Zapis klasyczny}
% początek bloku
165
$ \frac{D \mathnormal{\vec {v}}}{Dt}=\mathnormal{\vec{b}} -
166
\frac{1}{\rho }grad\mathnormal{p}+\nu \cdot
167
(\nabla^2\mathnormal{\vec{v}}+
168
\frac{1}{3}grad(div\vec{\mathnormal{v}}))$\\
169
\end{block}
% koniec bloku
170
\begin{columns}[c] % podział na kolumny (środowisko "columns"),
171
% opcja "c" powoduje wycentrowanie w pionie
172
\column{.5\textwidth} % kolumna o szerokości połowy tekstu
173
\onslide<2>{
% zawartość nawiasów klamrowych widoczna
174
gdzie: \\
% tylko na warstwie nr 2
175
$\frac{D}{Dt}$ { operator Stokesa\\
176
v - prędkość \\
177
b - siły masowe (np. grawitacja)

Page 37
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.2 Prezentacja w klasie Beamer
35
178
\column{.5\textwidth} % kolumna o szerokości połowy tekstu
179
\\
180
$\rho$ - gęstość płynu \\
181
p - ciśnienie \\
182
$\nu$ - lepkość kinematyczna płynu
183
}
184
\end{columns}
% koniec środowiska "columns"
185
186
\end{frame}
187
%--------------------------Slajd 8----------------------------------
188
\subsection{Metodyka}
% podsekcja
189
\begin{frame}%[allowframebreaks]% opcja pozwala na automatyczny
190
% podział slajdu jeżeli tekst
191
% nie mieści się na jednym
192
% nie działają jednak wtedy warstwy
193
\frametitle{Metodyka}
% tytuł slajdu
194
Najbardziej podstawowe rozważanie w CFD, to jak określić ciągłość
195
płynów w zdyskretyzowany sposób w komputerze. Jedna z podstawowych
196
metod to przedstawienie przestrzeni jako małych komórek tak, aby
197
uformowały gęstą przestrzenną sieć, a później zastosować odpowiedni
198
algorytm rozwiązujący równanie.
199
Sieć taka może być:
200
\begin{itemize}[<+-| alert@+>] %początek listy wypunktowania
201
% opcja w nawiasie kwadratowym powoduje, że punkty
202
% będą pokazywać się stopniowo, a tekst będzie czerwony
203
\item nieregularna (np. złożona z trójkątów w 2D, lub piramid w 3D)
204
\item regularna
205
\end{itemize} % koniec listy wypunktowania
206
Ważne jest, aby każda komórka została oddzielnie zapisana w pamięci.
207
\end{frame}
208
%-------------------------------------------------------------------
209
210
\section{Przykłady symulacji} % sekcja
211
%--------------------------Slajd 9---------------------------------
212
213
\begin{frame}
214
\frametitle{Lotnictwo} % tytuł slajdu
215
\begin{figure}[h] % środowisko "figure"
216
% wstawienie przeskalowanej grafiki
217
\includegraphics[scale=0.3]{f18-lex-cfd2.jpg}
218
% podpis grafiki
219
\caption{F 18 - Zawirowania powietrza}
220
\end{figure} % koniec środowiska "figure"
221
\end{frame}
222
%--------------------------Slajd 10---------------------------------
223
224
\begin{frame}
225
\begin{figure}[h] % środowisko "figure"
226
% wstawienie filmu o podanych wymiarach i grafice zastępczej
227
\movie[autostart,width=10cm,height=6cm,loop]
228
{\includegraphics[width=10cm,height=6cm]{prof.jpg}}{skrzydlo.avi}
229
% podpis filmu
230
\caption{Profil skrzydła}
231
\end{figure}
% koniec środowiska "figure"
232
\end{frame}
233
%-------------------------------------------------------------------
234
235
\subsection{Motoryzacja} % podsekcja
236
%--------------------------Slajd 11---------------------------------
237
\begin{frame}
238
\frametitle{Motoryzacja} % tytuł slajdu
239
\begin{figure}[h]
% środowisko "figure"

Page 38
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.3 prezentacja w klasie pdfScreen
36
240
% wstawienie grafiki o podanych wymiarach
241
\includegraphics[width=8cm, height=5cm]{31431.jpg}
242
% podpis grafiki
243
\caption{Formuła 1 - linie przepływu}
244
\end{figure}
% koniec środowiska "figure"
245
\end{frame}
246
%--------------------------Slajd 12---------------------------------
247
248
\begin{frame}
249
\begin{figure}[h]
% środowisko "figure"
250
% wstawienie filmu o podanych wymiarach i grafice zastępczej
251
\movie[autostart,width=10cm, height=7cm,loop]
252
{\includegraphics[width=10cm,height=7cm]{f1poster.jpg}}{f1.avi}
253
% podpis filmu
254
\caption{Formuła 1 - linie przepływu}
255
\end{figure}
% koniec środowiska "figure"
256
\end{frame}
257
%--------------------------Slajd 13---------------------------------
258
\frame
259
{
260
\begin{center}
261
% wyśrodkowany tekst o zwiększonej czcionce
262
{\Large Dziękuję za uwagę}
263
\end{center}
264
}
265
%------------------------Koniec dokumentu-------------------------
266
\end{document}
Rysunek 3.2: Przykładowe slajdy
3.3 prezentacja w klasie pdfScreen
Plik PDF generowany jest w następujący sposób:
.TEX pdflatex
−−→ .PDF
Kod źródłowy prezentacji:
1
%------------------------preambuła---------------------------------
2
\documentclass[11pt,landscape]{article} % wybór klasy dokumentu

Page 39
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.3 prezentacja w klasie pdfScreen
37
3
\usepackage{polski}
% \_pakiety językowe
4
\usepackage[cp1250]{inputenc}
% /
5
\usepackage{times}
% \_pozostałe pakiety
6
\usepackage{movie15}
% /
7
% wybór pakietu pdfscreen:
8
\usepackage[screen,panelleft,
9
polish,sectionbreak,paneltoc,gray]{pdfscreen}
10
%o
11
% screen - prezentacja
12
% panelleft - panel nawigacyjny po lewej
13
% polish - polskie nazewnictwo
14
% sectionbreak - nowy slajd przy nowej sekcji
15
% paneltoc - spis treści w panelu
16
% gray - schemat kolorów
17
\margins{.5in}{.5in}{.5in}{.5in} % wymiary marginesów
18
% {Lewy}{Prawy}{Góra}{Dół}
19
\screensize{6.25in}{8in}
% wymiary ekranu
20
\bottombuttons
% przyciski nawigacyjne na dole ekranu
21
\title{Liczba Macha}
% tytuł
22
\author{M. Winiarski}
% autor
23
\emblema{soundspeed}
% plik graficzny w panelu nawigacyjnym
24
%\urlid{www.o2.pl}
% adres www
25
\emailid{marc0sx@o2.pl} % adres email
26
\date{\today}
% data (obecna)
27
28
%-------------------początek dokumentu------------------------------
29
\begin{document}
30
31
\begin{slide} % początek slajdu
32
\overlay{soundspeed.jpg}
% grafika lub plik *.pdf, - tło slajdów
33
\paneloverlay{speed2.jpg} % tło panelu nawigacyjnego
34
\color{white}\Large
% kolor i rozmiar czcionki
35
\maketitle
% strona tytułowa
36
\end{slide}
% koniec slajdu
37
38
\newpage
39
\overlay{overlay\theslideoverlay}
40
\section{Podstawowe informacje}
% sekcja
41
\textbf{Liczba Macha (M, Ma)} jest liczbą podobieństwa wyrażającą:\\
42
- stosunek prędkości przepływu płynu w danym miejscu do prędkości
43
dźwięku w tym płynie w tym samym miejscu.\\
44
a także:\\
45
- stosunek prędkości obiektu poruszającego się w płynie do prędkości
46
dźwięku w tym płynie niezakłóconym ruchem obiektu, czyli formalnie -
47
w nieskończoności.\\
48
$M=\frac{v}{a}$\\
49
gdzie:\\
50
$v$ - prędkość przepływu lub obiektu\\
51
$a$ - prędkość dźwięku w płynie w danym miejscu lub - odpowiednio -
52
w nieskończoności.\\
53
Nazwa pochodzi od austriackiego fizyka Ernsta Macha.
54
55
%-------------------------------------------------------------------
56
\section{Wstęp} % sekcja
57
58
Liczba Macha odnosi się zarówno do obiektów poruszających się z
59
dużą szybkością w płynie, jak i płynów płynących z dużą szybkością
60
w kanałach (tunelach). Liczba ta jest szczególnie istotna w
61
przypadkach kiedy prędkość przepływu jest bardzo duża (np. przy
62
zagadnieniach związanych z przepływem płynów przez dysze) lub
63
przy lotach z dużą prędkością.
64
Ponieważ

Page 40
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.3 prezentacja w klasie pdfScreen
38
65
jest to stosunek dwóch wartości o tych samych wymiarach, jest ona
66
liczbą bezwymiarową. Prędkość odpowiadająca M=1 zależna jest od
67
temperatury (np. w temperaturze 15
C jej wartość wynosi 1225 km/h),
68
gdyż prędkość dźwięku rośnie wraz ze wzrostem temperatury -
69
proporcjonalnie do pierwiastka z wartości temperatury bezwzględnej
70
Na wysokości 11000m nad poziomem morza liczbie M=1 ze względu
71
na niską temperaturę powietrza odpowiada prędkość 1062 km/h.
72
\begin{figure}[h]
73
\begin{center}
74
\label{jeden}
75
\includegraphics[width=12cm]{pr.jpg}% plik graficzny z opisem
76
\caption{Schematy ruchu ciała z prędkością niższą niż prędkość
77
dźwięku (A), prędkością dźwięku (B) i prędkością ponaddźwiękową (C).}
78
\end{center}
79
\end{figure}
80
81
%-------------------Plik filmowy------------------------------------
82
\pdfannot{
%
83
/Subtype /Movie
% typ multimediów
84
/Rect [350 350 470 510] %
85
/Movie <<
%
86
/F (kula.avi)
% nazwa pliku
87
/Poster true >>
% obraz zastępczy
88
/A <<
%
89
/FWScale [2 1]
% skala 2:1
90
/ShowControls true
% pokazuje przyciski
91
/Rate 1 >>
% prędkość odtwarzania
92
}
93
94
%-------------------------------------------------------------------
95
\section{Opływ obiektów} % sekcja
96
97
Uwzględniając liczbę Macha można podzielić rodzaje przepływu na:
98
\begin{itemize}
99
\item \textbf{nieściśliwy:} $Ma << 1$
100
\item \textbf{poddźwiękowy:} $Ma < 1$
101
\item \textbf{dźwiękowy:} $Ma = 1$
102
\item \textbf{okołodźwiękowy:} $0.8 < Ma < 1.2$
103
\item \textbf{naddźwiękowy:} $Ma > 1$
104
\item \textbf{hiperdźwiękowy:} $Ma >> 1$
105
\end{itemize}
106
Jeżeli liczba Macha jest znacznie mniejsza od jedności mówimy,
107
że przepływ jest nieściśliwy (efekt ściśliwości można pominąć).
108
Przy wyższych wartościach liczby Macha (np. dla powietrza
109
$Ma > 0.6$) efekt ściśliwości zaczyna mieć znaczenie a błąd
110
wynikający z zaniedbania tego efektu przestaje być pomijalny.
111
Wtedy przepływ określa się mianem ściśliwego.
112
113
\begin{slide} % początek slajdu
114
Ważnym zagadnieniem jest opływ powietrza wokół profilu skrzydła
115
samolotu. W obrębie prędkości okołodźwiękowych pole
116
przepływającego strumienia ma części poddźwiękowe oraz
117
naddźwiękowe. Strumień wchodzi w region okołodźwiękowy
118
kiedy w pewnym miejscu profilu pojawia się prędkość naddźwiękowa
119
($Ma > 1$). Prędkość przepływającego strumienia następnie
120
maleje gwałtownie w fali uderzeniowej do prędkości
121
poddźwiękowej ($Ma < 1$). Fala w miarę wzrostu prędkości
122
przesuwa się w kierunku krawędzi spływu płatu
123
(rysunek \ref{dwa}).
124
\end{slide} % koniec slajdu
125
126
Kiedy prędkość rośnie obszar przepływu ponaddźwiękowego
127
rozszerza się w stronę krawędzi przedniej (natarcia)

Page 41
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.3 prezentacja w klasie pdfScreen
39
128
i tylnej (spływu) płatu. Kiedy przekroczona zostaje bariera
129
dźwięku szybkość przepływu maleje w przedniej fali uderzeniowej,
130
ale pozostaje ponaddźwiękowa. Jedynym obszarem poddźwiękowym
131
jest niewielki obszar w przedniej części profilu, przy
132
krawędzi natarcia (rysunek \ref{trzy})\\
133
134
135
\begin{figure}[h]
136
\begin{center}
137
\label{dwa}
138
\includegraphics[width=6cm]{dwa.jpg}
139
\caption{(A)}
140
\end{center}
141
\end{figure}\begin{figure}[h]
142
\begin{center}
143
\label{trzy}
144
\includegraphics[width=6cm]{trzy.jpg}
145
\caption{(B)}
146
\end{center}
147
\end{figure}
148
Im wyższa wartość liczby Macha tym większa intensywność fali
149
uderzeniowej. Kiedy przepływ płynu przecina falę uderzeniową
150
jego prędkość spada a temperatura, gęstość oraz ciśnienie
151
tego płynu wzrasta. Im wyższa wartość liczby Macha tym
152
różnice są większe. W skrajnych przypadkach temperatura
153
wzrasta tak znacznie, że cząsteczki gazu wokół fali
154
uderzeniowej ulegają jonizacji i dysocjacji. Taki przepływ
155
nazywamy hiperdźwiękowym.
156
157
%-------------------------------------------------------------------
158
\section{Przepływ w dyszy}
159
160
Znaczenie liczby Macha nabiera znaczenia przy szybkich
161
przepływach przez rury, kanały lub dysze (kiedy szybkość
162
przepływu jest porównywalna z prędkością lokalną dźwięku).
163
Gdy szybkość przekracza granicę dźwięku $(Ma > 1)$ relacja
164
szybkości i przekroju przewodu ulega odwróceniu. Aby
165
wykazać w jaki sposób rodzaj przepływu zależy od wartości
166
liczby Macha można stworzyć równanie będące zależnością
167
przekroju poprzecznego, szybkości oraz liczby Macha.
168
169
Różniczkową postać równania Bernoulliego dla płynu
170
ściśliwego płynącego przez kanał można zapisać:\\
171
$\frac{dp}{\rho}= - wdw$\\
172
Ponieważ $Aw\rho=const$\\
173
Równanie zachowania masy przybiera postać:\\
174
$\frac{dA}{A}+\frac{dw}{w}+\frac{d\rho}{\rho}=0$\\
175
co zapisać można:\\
176
$ \frac{dA}{A}=-\frac{dw}{w}-\frac{d\rho}{\rho}=0$
177
Ponieważ prędkość dźwięku wyraża się wzorem
178
$ a=\sqrt{\frac{\partial p}{\partial \rho}} $
179
to dzieląc obie strony poprzedniego równania przez\\
180
$\sqrt{\frac{\partial p}{\partial \rho}} $\\
181
(patrz wzór na prędkość dźwięku) otrzymuje się:\\
182
$\frac{d\rho}{\rho}=-\frac{wdw}{a^2}=
183
-Ma^2 \cdot dw \cdot \frac{1}{w} $\\
184
Jeżeli podstawi się uzyskaną wartość
185
$ \frac{d \rho}{\rho} $
186
do równania zachowania masy otrzymuje się równanie:\\
187
$ \frac{dA}{A} = (Ma^2 - 1) \cdot \frac{dw}{w} $
188
lub
189
$ \frac{dA}{A} \cdot \frac{1}{(Ma^2 - 1)}= \frac{dw}{w} $\\
190
191
Jak widać w powyższej zależności człon
192
$\left(Ma^2 - 1 \right) $ może być ujemny (jeżeli $Ma < 1$)

Page 42
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.4 Analiza klas
40
193
lub dodatni (jeżeli $Ma > 1$). Poniżej prędkości dźwięku
194
wzrost pola przekroju powoduje zmniejszenie szybkości
195
przepływu (stosunek jest odwrotnie proporcjonalny). Po
196
przekroczeniu prędkości dźwięku ta relacja ulega odwróceniu
197
i wraz ze wzrostem pola przekroju rośnie prędkość przepływu.
198
Na zwężającym się odcinku kanału ’A’ następuje zwiększanie
199
prędkości do prędkości dźwięku, na odcinku ’b’ prędkość
200
może rosnąc od prędkości dźwięku.
201
202
Takie ukształtowanie nazywa się dyszą Lavala i stosowane
203
jest w silnikach rakietowych i silnikach samolotów
204
naddźwiękowych w czasie lotu naddźwiękowego.
205
206
%-------------------------------------------------------------------
207
\begin{slide}
% początek slajdu
208
\begin{center}
209
\Large Koniec
210
\end{center}
211
\end{slide}
% koniec slajdu
212
%-------------------------Koniec dokumentu-------------------------
213
\end{document}
Rysunek 3.3: Przykładowe slajdy
3.4 Analiza klas
3.4.1 Możliwości
Najważniejsze przy wyborze klas są oczywiście możliwości, które dana klasa ofe-
ruje. Moim zdaniem największe pole do popisu mamy używając klasy beamer. Po-
siada ona największą ilość dodatków takich jak: ramki specjalne, dużą ilość gotowych
stylów tła i czcionek, duże możliwości modyfikacji poszczególnych elementów pre-
zentacji. Możliwości jakie oferują warstwy w pakiecie beamer nie posiada żadna z
pozostałych klas. Klasa prosper ustępuje nieznacznie możliwościami beamer’owi.
Nie posiada tak rozbudowanych gotowych schematów prezentacji, jednak ma ich

Page 43
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.4 Analiza klas
41
większą liczbę. PdfScreen posiada najmniejsze możliwości, wyraźnie odstając od
wyżej wymienionych. Trudno się temu dziwić, ponieważ służy on do przedstawiania
jako prezentacji zwykłych dokumentów . Szczególnie odczuwany jest brak możliwo-
ści tworzenia warstw. Mimo tego, mamy duże możliwości w takich aspektach, jak
choćby definiowanie od własnego paska nawigacyjnego. Jeśli chodzi o implementację
multimediów najlepiej radzą sobie klasy beamer i prosper. PdfScreen, również
w tej dziedzinie, wypada dość słabo z powodu problematycznego umieszczania zwy-
kłego filmu.
3.4.2 Szybkość budowy prezentacji
Kolejny ważny aspekt pracy w analizowanych klasach, to stopień skomplikowania
ich plików i wynikający z tego czas potrzebny na napisanie prezentacji. Tu przewagę
nad pozostałymi klasami ma pdfscreen. Dzięki temu, że nie posiada dużych moż-
liwości konfiguracyjnych oraz fakt, że umożliwia on na przedefiniowanie gotowego
dokumentu LATEX-a pisanego np. w klasie article pozwala na napisanie prezentacji
w znacznie krótszym czasie. Jeżeli tworzymy ją z gotowego dokumentu i aprobuje-
my, ażeby pdfScreen sam rozmieścił tekst na slajdach, czas pracy może wynieść
nawet kilka minut. W tym przypadku inne walory prezentacji nie będą stały na
wysokim poziomie. Klasa prosper wymaga już więcej nakładu pracy, który rośnie
równomiernie z poziomem skomplikowania dokumentów. Beamer w tym aspekcie
wypada podobnie jak prosper. Klasa prosper, ze względu na proces generowania
pliku PDF, wymaga, aby wszystkie pliki graficzne przekonwertować do formatu EPS.
3.4.3 Wygląd
Elementem, na który dużo ludzi zwraca uwagę, jest strona graficzna prezen-
tacji. W tej dziedzinie zdecydowanie wyróżniają się prezentacje w klasie beamer.
Gotowe style posiadają profesjonalny wygląd, często mają dołączone panele nawiga-
cyjne. Ponadto, łatwo możemy zmieniać poszczególne elementy stylów. Wymieniane
już wcześniej ramki są bardzo przydatne i dobrze komponują się z pozostałymi
elementami prezentacji. Bogate opcje warstw pozwalają na dynamiczne przejścia
pomiędzy nimi w wieloraki sposób. Bogaty wygląd niesie jednak pewne niebezpie-

Page 44
3. PROJEKT WŁASNY - PREZENTACJE W WYBRANYCH KLASACH
3.4 Analiza klas
42
czeństwo, ponieważ może on odwrócić uwagę od tego, co jest ważne, czyli treści samej
prezentacji. Efekty graficzne należy stosować więcz umiarem. Prezentacje tworzone
w klasie Prosper graficznie bardzo przypomina te znane z programów PowerPoint
lub Star Impres dzięki gotowym stylom graficznym wzorowanych właśnie na nich.
PdfScreen wypada w tym aspekcie najsłabiej - poza panelem bocznym i zmianą
tła prezentacji nie mamy zbyt wielu możliwości.
3.4.4 Kompilacja oraz kompatybilność
Gdy plik prezentacji jest już gotowy możemy przystąpić do wygenerowania pli-
ku wyjściowego w formacie PDF. Sam czas generowania pliku PDF przy obecnych
mocach obliczeniowych komputerów jest bardzo krótki i można go pominąć. Waż-
niejsze jest to w ilu krokach otrzymujemy plik z naszą prezentacją i jak będzie
ona działać na różnych systemach. Jeśli chodzi o tworzenie pliku .PDF najlepiej
wypadają klasy Beamer i pdfScreen, ponieważ w ich przypadku możemy użyć
programu pdflatex i od razu stworzyć plik .PDF. W przypadku klasy Prosper
musimy dodatkowo przejść przez fazę przetworzenia prezentacji do .DVI1 lub .PS2.
Z tak przygotowanymi prezentacjami najepiej radzi sobie program Adobe Reader,
ale z powodzeniem możemy używać również innych. Dotyczy to wszystkich opisy-
wanych klas.
3.4.5 Podsumowanie
Reasumując wady i zalety przeanalizowanych klas najlepszym wyborem jest
Beamer. Praca w niej jest łatwa, a jej końcowy wynik jest lepszy niż w przypadku
konkurencyjnych pakietów. Duża ilość funkcji i poleceń w znaczącym stopniu ułatwia
szybkie i efektywne tworzenie profesjonalnie wyglądających prezentacji, w których
bez problemu możemy implementować pliki multimedialne. Żadna inna klasa nie
posiada w sobie tylu użytecznych funkcji. Nie należy jednak całkowicie zapominać
o pozostałych klasach, które również posiadają wiele zalet i dzięki temu znajdują
wielu użytkowników.
1DVI (”DeVice Independent”) - format pliku wynikowego w programie TEX. Zawierają da-
ne binarne opisujące wizualny układ dokumentu w sposób niezależny od specyficznego formatu
graficznego
2PS - skrót od PostScript

Page 45
Rozdział 4
Zakończenie
Myślę, że cel mojej pracy został w pełni zrealizowany. Przedstawiłem sposób
użycia wybranych klas zarówno w teorii, jak i w praktyce. Po przeanalizowaniu wad
i zalet w połączeniu z oczekiwaniami jakie można mieć od dobrej prezentacji wy-
brałem tę klasę LATEX-a, która według mnie jest najlepszym wyborem. Jak pokazała
moja praca prezentacje w LATEX-u mają duży potencjał. Dzięki szerokim możliwo-
ściom składu tekstu i ułatwieniom, jesteśmy w stanie przygotowywać profesjonalne
prezentacje o dowolnym przeznaczeniu. Możemy umieszczać w nich pliki graficzne,
filmowe, a także dzwiękowe.
Pozostałe opisywane klasy mają także duży potencjał i jeżeli tylko spełniają na-
sze oczekiwania warto zastanowić się wyborem jednej z nich, Dzięki możliwościom
LATEX-a w tworzeniu skomplikowanych wzorów matematycznych jest on jednym z
najlepszych, o ile nie najlepszym, narzędziem do tworzenia prezentacji o dużej za-
warotści treści tego typu.
Możliwość tworzenia prezentacji w formacie PDF pozwala na bezproblemowe prze-
noszenie ich pomiędzy różnymi platformami systemowymi bez konieczności instalo-
wania specjalnego oprogramowania do ich uruchomienia.
Większość klas prezentacji jest stale rozwijana, powstają nowe pakiety, dzięki
czemu możliwości LATEX-a cały czas rosną. Jeżeli ktoś będzie chciał może własno-
ręcznie stworzyć styl graficzny prezentacji do istniejącej klasy lub nawet napisać
swoją.
Mam nadzieję, że lektura mojej pracy przyniosła państwu wiele satysfakcji.

Page 46
Bibliografia
[1] T.Oetiker H. Partl, I. Hyna, E. Schlegl, T. Przechlewski, R. Kubiak, J. Gołdasz:
Nie za krótkie wprowadzenie do systemu LATEX 2ε, Wydanie drugie, poprawione,
uaktualnione i rozszerzone, Styczeń 2007
[2] X. Perseguers: Making Presentations with LATEXGuidelines , 16 Czerwca 2004
[3] A. Kaptur: Dobra prezencja, czyli prezentacja w TEX-u, 5 stycznia 2005
[4] T. Tantau: User Guide to the Beamer Class, Version 3.07, 11 Marca 2007
[5] F. Goualard: Manual for the prosper class, 14 lipca 2005
[6] C. V. Radhakrishnan: pdfscreen.sty — Manual, 27 Listopada 2003
[7] A. Grahn: The movie15.sty Package, 16 Stycznia 2008
[8] A. Diller: LaTeX. Wiersz po wierszu, 1 Marca 2001
[9] S. Rahtz, H. Oberdiek Hypertext marks in LATEX: a manual for hyperref, 2 Lu-
tego 2004
[10] L. Lamport LATEX System opracowywania dokumentów. Podręcznik i prze-
wodnik użytkownika, Styczeń 2004
STRONY INTERNETOWE
[11] http://www.gust.org.pl/doc/tex_whatisit/
[12] http://www.math.umbc.edu/~rouben/prosper/